Indicatoren met betrekking tot een kwaliteitsbeleid omtrent vrijheidsbeperkende maatregelen in de jeugdzorg

Van Belle Chelsea, 2022
Wereldwijd worden jongeren in zorginstellingen geplaatst (Andersson, 2022). Tijdens deze plaatsing kunnen jongeren agressief gedrag vertonen (Smith, 2020), waardoor zorgverleners in sommige gevallen vrijheidsbeperkende maatregelen gaan toepassen (van Dorp et al., 2021). Dit zijn maatregelen die de jongeren beperken in hun vrijheid van keuze en beweging, en/of hun afschermen van contact met de buitenwereld (Jeugdhulp, 2019). Dikwijls heeft de toepassing van deze maatregelen een invloed op de jongeren (Denison et al. 2018). Ze kunnen leiden tot trauma’s, schaamte en vijandigheid (Bystrynski et al., 2021). Ook kan de toepassing enkele gevaren inhouden voor het zorgpersoneel (Denison et al. 2018). Om deze redenen moet de praktijk van vrijheidsbeperkende maatregelen kritisch bekeken worden (Vlaams Welzijnsverbond, 2019). Het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin ontwikkelde een richtlijn over de toepassing en het voorkomen van vrijheidsbeperkende maatregelen in de jeugdzorg. In dit onderzoek wordt de haalbaarheid en de toepasbaarheid van deze richtlijn onderzocht om nadien advies te geven om de toepassing, indien nodig, te verbeteren. Om dit te onderzoeken worden er interviews afgenomen met verschillende instellingen binnen de jeugdzorg en een overheidsinstelling. Uit het onderzoek blijkt dat de haalbaarheid en de toepasbaarheid van de richtlijn nog niet helemaal op punt staat. De bevraagde voorzieningen geven een aantal tekortkomingen aan, zoals de controle om de vier uur door een arts, de procedure over het geven van uitleg aan de jongeren tijdens de toepassing van de maatregelen, de registratie van de maatregelen, enzovoort. Toch staan de verschillende voorzieningen achter de gedachtegang van de richtlijn. Ook vinden ze dat de richtlijn een aantal zaken in beweging zet. Alle voorzieningen investeren daarnaast in preventie. Ze zoeken naar alternatieven om niet te moeten overgaan tot vrijheidsbeperkende maatregelen. Een aantal van de voorzieningen hebben zelf al enkele maatregelen genomen om de toepassing te vergemakkelijken, maar de overheid zou ook nog kunnen helpen. Volgens de voorzieningen zou meer personeel en middelen voor te investeren in infrastructuur en alternatieven, een hulp bieden. Verder vindt dit onderzoek zaken als e-learning voor het personeel, een app voor de signaleringsplannen en een eenvormig registratiesysteem waardevolle stappen om de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen in de toekomst te verbeteren. Signaleringsplannen zijn plannen met verschillende fasen die opgemaakt worden voor jongeren om een crisis te voorkomen. Concluderend kan gesteld worden dat we de goede richting uitgaan, maar dat er nog ruimte is voor verbetering.

Promotor Kaat De Pourcq
Opleiding Management en Beleid van de Gezondheidszorg
Kernwoorden Vrijheidsbeperkende maatregelen Jeugdzorg Richtlijn