3D-BEELDEN BIJ DE TANDARTS Wat zijn 3D-beelden bij de tandarts? 3D-beelden worden gemaakt door middel van een cone beam computed tomography (CBCT) toestel. Dit zijn radiologische beelden die een driedimensionaal beeld geven van de tanden, kaak en omliggende structuren. Ze worden genomen door een speciale scanner die röntgenstralen gebruikt om gedetailleerde beelden te maken. Waarom zou een 3D-beeld bij de tandarts nodig zijn? Deze 3D-beelden geven meer gedetailleerde informatie dan de standaard 2D-foto’s. Die laatsten worden genomen om o.a. gaatjes te detecteren of om te kijken naar de wijsheidstanden. Een 3D-beeld is handig of nodig bij ingewikkelde ingrepen zoals bv. het plaatsen van implantaten, chirurgische behandelingen of complexe ontzenuwingen. Geven 3D-foto’s meer straling? Bij het maken van röntgenfoto’s komt een bepaalde dosis straling vrij. De hoeveelheid straling die gebruikt wordt is echter klein, maar bij een 3D-beeld is deze gemiddeld hoger dan bij een 2D-beeld (bv. straling van één klein 3D-beeld kan gelijk zijn aan het nemen van zes 2D-beelden). Het is belangrijk om deze straling zo laag mogelijk te houden en enkel te gebruiken als het nodig is, zeker bij kinderen en zwangere vrouwen. Optmiaal gebruik dankzij Belgische en Europese richtlijnen Tandartsen die 3D-beelden nemen, moeten een opleiding volgen en een specifiek diploma behalen. Tijdens deze opleiding leren ze hoe ze dit toestel moeten gebruiken, welke de juiste toepassingen zijn en – belangrijk – om beelden te nemen met een zo laag mogelijke stralingsdosis. Hiervoor zijn richtlijnen gemaakt, de zogenaamde SEDENTEXCT-richtlijnen. Studie Universiteit Gent: worden de richtlijnen nageleefd? Recent onderzoek van de Universiteit Gent wilde nagaan of de Belgische tandartsen deze richtlijnen navolgen. De meeste tandartsen zijn zich dermate bewust van de mogelijke risico’s en ook van de hogere kosten en tijd die gepaard gaan met het nemen van de 3D-scan, dat ze zich eerder terughoudend opstellen. Daarnaast wordt ook vaker doorverwezen naar specialisten voor complexere behandelingen die vaak zelf deze beelden zullen nemen. Toch mag een CBCT-scan in de meeste gevallen vaker genomen worden om op basis hiervan de best mogelijke behandeling te kunnen kiezen en uitvoeren. De Belgische tandartsen scoren gemiddeld wel goed op het naleven van de basisprincipes (bv. altijd de kleinst mogelijke foto nemen). De UGent haalt verder aan dat meer onderzoek nodig is om nog meer bekendheid te geven aan deze richtlijnen bij de tandartsen. MAATSCHAPPELIJK BELANG Tegenwoordig wordt Cone Beam CT (3D-beeldvorming) breed ingezet in vele tandheelkundige specialismen. Het wordt zeer gewaardeerd als hulpmiddel bij de diagnose en behandeling van tandheelkundig trauma, geïmpacteerde tanden en andere complexe tandheelkundige aandoeningen. Onderzoek omtrent het gebruik van CBCT is belangrijk voor iedereen die een tandarts bezoekt, omdat blootstelling aan röntgenstralen gezondheidsrisico's met zich kan meebrengen, zoals een verhoogd risico op kanker. Om tandartsen te helpen de blootstelling aan zulke stralen te beheren, moeten ze rekening houden met het zogenaamde ALADAIP-princpe (As Low As Diagnostically Acceptable being Indication-oriented and Patient-specific). Dit kan o.a. door instellingen zoals mAs, resolutie en FOV (Field Of View) aan te passen. In België wordt radiografische beeldvorming gereguleerd door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), die tandartsen verplicht hun vergunning voor gebruik van CBCT uit te breiden. Daarnaast bieden de Europese SEDENTEXCT-richtlijnen wetenschappelijk onderbouwde begeleiding voor het veilig gebruik van CBCT-beeldvorming. Deze zorgen voor het verbeteren van diagnostische nauwkeurigheid en gerichte behandelplanning, wat leidt tot verbeterde therapie-uitkomsten en een hogere algemene zorgkwaliteit. Het onderzoek toont aan dat Belgische tandartsen voor de indicaties deze richtlijnen gemiddeld 61.5% volgen. Dit gemiddelde lag hoger voor de basisprincipes van CBCT-gebruik, die 82,2% bereikte. Deze variabiliteit in naleving duidt op een kloof tussen praktijk en professionele opleidingen. Het benadrukt het belang van educatieve initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de bekendheid met en toepassing van deze richtlijnen. Dit is essentieel voor het verhogen van de veiligheid, door de blootstelling aan potentieel schadelijke straling te verminderen. Daarnaast stelt het onderzoek de vraag of de richtlijnen kunnen verbeterd worden, aangezien experten aangeven dat een aantal indicaties niet specifiek vermeld staan in de richtlijnen. Dit benadrukt de noodzaak van continue evaluatie van professionele standaarden en praktijken in het licht van technologische vooruitgang. Voor patiënten biedt inzicht hebben in dit onderzoek een kans om meer betrokken te raken bij behandelingen, o.a. door gericht vragen te kunnen stellen naar de noodzaak en veiligheid van de apparatuur en procedures die tandartsen gebruiken.