Effectevaluatie van een "bankzitters"-interventie om het sedentair gedrag van jongeren op school te verminderen
Sterck Jonas, 2023
Adolescenten brengen een groot deel van hun dag zittend door, vooral tijdens schooluren. Grote hoeveelheden zittend gedrag, ook wel sedentair gedrag genoemd, zijn zorgwekkend vanwege de negatieve gevolgen voor zowel de fysieke als de mentale gezondheid. Langdurig zitten kan namelijk leiden tot aandoeningen zoals obesitas, diabetes en hartziekten, evenals mentale gezondheidsproblemen zoals depressie en angst. Bovendien kan het de schoolprestaties negatief beïnvloeden. Binnen de vakgroep Volksgezondheid en Eerstelijnszorg aan de Universiteit Gent werd een interventie ontwikkeld genaamd “Bankzitters”, met als doel het sedentair gedrag bij adolescenten te verminderen en regelmatig te onderbreken. De interventie maakt gebruik van een participatieve aanpak, waarbij leerlingen en leerkrachten actief betrokken werden bij de ontwikkeling en implementatie van de interventie. Het onderzoek werd uitgevoerd in twee scholen: een interventieschool en een controleschool. In de interventieschool werd de interventie "Bankzitters" ontwikkeld en geïmplementeerd. Deze interventie bestond uit diverse maatregelen zoals posters, presentaties, bewegingstussendoortjes, statafels en een klassencompetitie om het sedentair gedrag te verminderen en te onderbreken. Het effect van deze interventie werd gemeten met behulp van accelerometers, die sedentair gedrag op een objectieve manier kunnen meten. Daarnaast werden vragenlijsten gebruikt om het sedentair gedrag en factoren die een invloed hebben op het onderbreken en verminderen van sedentair gedrag te evalueren. De resultaten toonden aan dat de interventie leidde tot een significante afname van de subjectief gerapporteerde zittijd tijdens de les en een toename van de statijd tijdens huiswerk. Echter, er werden geen significante veranderingen gevonden in het objectief gemeten totale en langdurige sedentaire tijd. De interventie bleek effectief in het verminderen van de subjectief gemeten zittijd tijdens de les en het verhogen van de statijd tijdens huiswerk. Daarnaast waren er positieve veranderingen in specifieke gedragsdeterminanten, zoals het aantal leerkrachten dat momenten voorzag om sedentair gedrag te onderbreken, het aantal klaslokalen met stamogelijkheden, en het verminderen van omgevingsbarrières tegenover het verkorten van zittijd in de les en binnen het gezin. Ondanks enkele positieve gedragsveranderingen blijkt de "Bankzitters"-interventie niet effectief in het significant verminderen van sedentair gedrag op korte termijn. In toekomstig onderzoek wordt aanbevolen om de interventieduur te verlengen en een procesevaluatie uit te voeren om de implementatie te verbeteren. Hoewel deze interventie niet effectief was, kan een procesevaluatie waardevolle inzichten bieden in de complicaties die zich hebben voorgedaan. Door deze analyse kunnen we lessen trekken en deze kennis gebruiken om in de toekomst een effectievere, participatief ontwikkelde interventie te creëren.
Promotor | Maïté Verloigne |
Opleiding | Gezondheidsbevordering |
Kernwoorden | 'effectiviteitevaluatie' 'sedentaire gedrag' 'bankzitters-interventie' 'jongeren op school' 'participatieve aanpak' |