Een narratieve review van de recente inzichten omtrent diagnostische waarden van tekenen van de verdrinkingsdood.

Bonte Brit, 2023
De diagnose van de verdrinkingsdood is één van de moeilijkste. Vooral het verschil tussen effectieve verdrinking en dumping van een lijk in water is moeilijk te maken. Er zijn geen tekenen die uitsluitend bij verdrinkingsdood voorkomen. Door frequente overlap van tekenen met andere doodsoorzaken of ziektes is de diagnosestelling dus uitdagend. Aangezien er geen absoluut aanwijzend teken is voor verdrinking, moet er gewerkt worden met een combinatie van suggestieve tekenen en uitsluiting van andere doodsoorzaken. Alle puzzelstukjes moeten nu eenmaal samen passen en door samenlegging van alle bewijsstukken kan de diagnose vaak wel gesteld worden. Het totaalplaatje moet kloppen. Deze paper gaat na wat de effectieve waarde is van de kenmerken die onderzocht worden bij diagnose. Met andere woorden: hoe goed bewijzend is een teken voor de verdrinkingsdood? Door te bestuderen wat er reeds onderzocht is in de literatuur kan de onderzoeker beter stellen welke tekenen effectief van waarde zijn, en welke eigenlijk weinig meerwaarde hebben. Wetenschappelijke studies die de frequentie van deze tekenen onderzoeken zijn van cruciaal belang om een zicht te krijgen op volgende twee vragen: Hoe vaak komt dit teken voor bij verdronken mensen? Is het teken ook te zien bij doden die niet verdronken zijn? Deze twee vragen bepalen hoe waardevol een teken is bij het onderzoeken van een lijk gevonden in het water. Deze paper gaat ook na of er reeds een diagnostische test of marker in ontwikkeling is die de nieuwe gouden standaard kan worden. Idealiter zou zo een dergelijke marker enkel bij verdronken personen aanwezig zijn en nooit in andere gevallen. Misschien is dit in de toekomst mogelijk door een PCR-test die bepaalde micro-organismen meet die enkel in die grote hoeveelheden kunnen binnengedrongen zijn tijdens het verdrinkingsproces. Een dergelijke PCR-test zou dan met één enkele staalname een resultaat kunnen geven. Zo hoeft er geen invasieve en arbeidsintensieve autopsie te gebeuren en zou er snel bekend zijn wat de doodsoorzaak is. Voorlopig is dit niet aan de orde. Wel wordt in onderzoek al geprobeerd om de CT-scan in te zetten om een lijk te beoordelen in plaats van de klassieke lijkschouwing van het lichaam. Indien CT-scan als nuttig alternatief toepasbaar wordt, dan kan de autopsie mogelijks achterwege gelaten worden. Diagnosestelling kan eventueel sneller gemaakt worden door inzet van artificiële intelligentie die bijvoorbeeld longfoto’s van waterlijken beoordeelt en deze classificeert in verdrinking of niet-verdrinking. Dit is echter toekomstmuziek en voorlopig blijft de klassieke manier nodig: alle puzzelstukjes samenleggen en kijken of het totaalplaatje klopt. Een overzicht van hoe bewijzend een verdrinkingsteken is kan dienst doen in rechtszaken. Om te oordelen over bewijslast, is inzicht nodig. Deze paper geeft een genuanceerd beeld van het wetenschappelijk bewijs van enkele verdrinkingstekenen dat voorhanden is. Indien een inschatting gemaakt moet worden over hoe zeker het is dat een persoon effectief verdronken is (en bijvoorbeeld niet gedumpt is in het water na vermoord te zijn), kan deze paper doorgenomen worden. Aangezien er geen teken bestaat dat 100% bewijzend is, is de conclusie vaak ook niet simpelweg of een kenmerk veel of geen meerwaarde heeft, meestal zit het ergens tussen de twee. Deze paper kan echter wel worden gebruikt om meer inzicht te verwerven en voeling te krijgen met de begrippen van diagnostische waarde. Iedereen die betrokken is bij rechtszaken of politieonderzoek van waterlijken kan voordeel hebben bij het lezen van deze paper. Natuurlijk kunnen geïnteresseerden deze paper ook doornemen om een samenvatting van de recente literatuur te bekijken. Toekomstig onderzoek kan ook worden opgezet uit de aanbevelingen die worden geformuleerd. Zo kan er meer worden onderzocht over het gebruik van beeldvorming bij waterlijken of kan er op basis van een vermelde marker met potentieel een grootschaliger onderzoek worden opgezet om mogelijks een waterdichte test te ontwikkelen. Door van deze middelen gebruik te maken, kan de diagnose van verdrinking mogelijks vereenvoudigd worden.

Promotor Geert Van Parys
Opleiding Geneeskunde
Kernwoorden verdrinkingsdood diagnose diagnostische waarde autopsie, tekenen