De plaats van botulinetoxine in de behandeling van spasticiteit bij dwarslaesie: literatuurstudie en case series

van Drunen Celine, 2023
Een dwarslaesie wordt veroorzaakt door schade aan het ruggenmerg. Het ruggenmerg kan worden gezien als een ‘snelweg’ voor signalen tussen de hersenen en de rest van het lichaam. Enerzijds worden vanuit de hersenen signalen naar de spieren gestuurd, waardoor men in staat is om bewegingen uit te voeren. Anderzijds worden, onder andere vanuit de huid, signalen naar de hersenen geleid, waardoor men het vermogen heeft om fenomenen als tast, temperatuur en pijn gewaar te worden. Een dwarslaesie kan bijgevolg resulteren in het verliezen van beweging of gevoel in bepaalde delen van het lichaam. Bovendien worden niet enkel signalen omtrent beweging en gevoel overgebracht. Ook vele organen worden op deze manier aangestuurd, waardoor andere lichaamsfuncties eveneens in de problemen kunnen raken, zoals het verlies van blaas- en darmcontrole. Eén van de mogelijke gevolgen van een dwarslaesie is spasticiteit. Spasticiteit is een soort krampachtige stijfheid in de spieren en zorgt voor een gespannen gevoel, pijn en soms onwillekeurige samentrekkingen. Dit maakt het uitvoeren van bewegingen moeilijk, waardoor dagelijkse activiteiten lastiger worden. Het uitvoeren van eenvoudige taken die voor de meeste mensen vanzelfsprekend zijn, zoals lopen of zelfstandig eten, kunnen voor dwarslaesiepatiënten een enorme uitdaging zijn. Het behandelen van spasticiteit kan bijgevolg een positieve impact hebben op de levenskwaliteit. Botulinetoxine is een medicijn dat de spasticiteit mogelijk kan verminderen. Het werkt door de spieren te laten ontspannen, waardoor de stijfheid en pijn minder worden. Er is onderzoek nodig om een uitspraak te kunnen doen over de werkzaamheid en veiligheid van dit product. Deze Masterproef werd daarom opgesteld om enerzijds een overzicht te kunnen geven van de onderzoeken die tot op heden zijn uitgevoerd en anderzijds om via de behandeling van aantal dwarslaesiepatiënten met botulinetoxine zelf een kennisbijdrage te kunnen leveren. Een overzicht van bestaande studies is van belang, aangezien het aangeeft wat er tot nu toe bekend is over het effect van botulinetoxine, een beoordeling toelaat van de kwaliteit van de onderzoeken en laat zien op welke vlakken er kennis mist, waardoor toekomstig onderzoek daar specifiek op kan worden gericht. Door het uitvoeren van onderzoek kunnen belangrijke vragen worden beantwoord, onder andere over de effectiviteit, veiligheid, dosering, frequentie van toediening, combinatie met andere therapieën, meest geschikte patiëntenpopulatie, langetermijneffecten en eventuele bijwerkingen. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verbetering van de behandeling en duidelijke richtlijnen rond het gebruik van botulinetoxine bij dwarslaesie-gerelateerde spasticiteit. De maatschappelijke meerwaarde van deze Masterproef is dat het bijdraagt aan de kennis die nodig is om de levenskwaliteit van dwarslaesiepatiënten te verbeteren. Een dwarslaesie heeft dikwijls zeer invaliderende gevolgen. Elke verbetering die hierin kan worden aangeboden, kan een significante impact hebben. Een efficiëntere behandeling van spasticiteit kan dagelijkse activiteiten vergemakkelijken, zoals bewegen, communiceren en zelfzorg, de onafhankelijkheid verhogen en ervoor zorgen dat patiënten beter kunnen werken, studeren en deelnemen aan sociale activiteiten. Daarnaast heeft het ook een economische impact. Wanneer dwarslaesiepatiënten in staat zijn om actiever deel te nemen aan de samenleving, vermindert dit de zorgkosten en draagt het bij aan een hogere productiviteit. Tot slot verlicht het ook de zorglast voor familieleden en zorgverleners. Minder ernstige symptomen betekent dat zij zich meer kunnen richten op het ondersteunen van de patiënt bij andere aspecten van het leven. In essentie draagt een efficiëntere behandeling van spasticiteit niet alleen bij aan de verbetering van individuele levens, maar ook aan het creëren van een meer ondersteunende en inclusieve maatschappij voor iedereen. Het streeft naar gelijke kansen en een betere levenskwaliteit voor dwarslaesiepatiënten, wat op zijn beurt de hele samenleving ten goede komt.

Promotor Kristine OOSTRA
Opleiding Geneeskunde
Domein Neurologie
Kernwoorden dwarslaesie spasticiteit botulinetoxine